Moet yoga dus eigenlijk beginnen met een ethische ontmoeting in plaats van met een mooie houding?

Hoe kunnen Yoga docenten sociale verantwoordelijkheid nemen?

Yama en Niyama als leertool

Lesgeven in yoga is een prachtige professie. De dienst die we aanbieden of in ruil voor een donatie geven, is heel effectief. Na 90 minuten asana-oefening verlaten mensen die moe, gestrest of met rugpijn aankwamen, de studio vaak opgewekt en ontspannen. Deze balans ontstaat waarschijnlijk door de combinatie van beweging, stretching en zintuiglijke terugtrekking. Yoga leraren dragen daarom een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid, vooral nu onze overbelaste samenleving hard behoefte heeft aan ontspanning.

Asana’s zijn populair en krijgen veel media-aandacht, terwijl yama en niyama, de ethische richtlijnen van yoga, minder belicht worden. Toch vormen deze principes, de eerste stappen van het ‘Achtvoudige pad’, de basis van de yogische levenswijze. Moet yoga dus eigenlijk beginnen met een ethische ontmoeting in plaats van met een mooie houding? Onze huidige crises laten zien dat we leerlingen ook morele steun zouden kunnen bieden, naast fysieke zorg. Yama en niyama, vijf principes voor sociale harmonie en vijf voor persoonlijke ontwikkeling, zijn eenvoudig te begrijpen. Ze tonen dat sociale betrokkenheid introspectie vereist, net zoals overtuigingen rust en balans nodig hebben.

Moderne interpretaties van yama en niyama zijn belangrijk. Ik geef ze een seculiere invulling, zonder religieuze termen, omdat ethiek de basis vormt van spirituele beoefening, of dit nu religieus is of wetenschappelijk, zoals yoga. Een voorbeeld is asteya (niet-stelen), dat ik breed interpreteer als het respecteren van fundamentele rechten, zoals onderwijs en een ongeschonden lichaam, die net zo essentieel zijn als eigendomsrechten.

Hoe kun je yama en niyama oefenen? Een methode is de “morele check,” gebaseerd op criteria van Emile Durkheim: vrijwilligheid, opoffering en eenheid, met een focus op de toekomst. Door vragen te stellen over hoe een actie past binnen deze kaders, kun je jouw denken verdiepen. Een andere oefening is het analyseren van je gedrag met behulp van bhavana (zoals vriendelijkheid of mededogen), waarbij je situaties heroverweegt om tot een helende verandering te komen.

Sociale betrokkenheid kan ook buiten de mat. Ik ben bijvoorbeeld lid van Yoga for Future en steun projecten zoals ‘Yoginis voor vluchtannulering’, waarbij we bewust CO2-uitstoot vermijden. Ook geef ik Duitse les aan vluchtelingen en demonstreer ik soms met mijn eigen boodschap, geïnspireerd door yogische principes zoals satya (waarheid) en asteya. Dit helpt mij om met overtuiging en respect op te komen voor gerechtigheid.

Yoga kan veel betekenen, ook voor mensen die het het meest nodig hebben, zoals mannen of sociaal kwetsbaren die zelden yogalessen volgen door de kosten of het imago van yoga. Leraren die sociale verantwoordelijkheid willen nemen, kunnen lessen toegankelijker maken, bijvoorbeeld gratis of gesponsord. Dit vergt creatieve initiatieven en samenwerking met maatschappelijke organisaties.

Bronnen:

2. Alexandra Eichenauer-Knoll: „Yoga und soziale Verantwortung. Sich gründen im Außen und Innen mit Yama und Niyama“, Windpferd Verlag, 2022, ISBN 978-3-86410-352-0

3. https://www.yoga-for-future.com/