Door Marc Nijenhuis
(naar aanleiding van een lezing van Stine Jensen)
Wat hebben narcisme, consumentisme en stress met yoga te maken? Volgens filosoof en schrijver Stine Jensen meer dan je denkt. In haar boek Go East en tijdens een lezing in oktober 2017, sprak ze over de westerse zoektocht naar rust, zingeving en balans — en hoe oosterse wijsheid daar een verrassend passend antwoord op lijkt te geven.
De westerse dorst naar het oosten
Stine Jensen is geen yogadocent, geen spiritueel leider en zeker geen goeroe. Ze is filosoof. Maar juist daarom weet ze als geen ander betekenis te geven aan de groeiende populariteit van yoga, mindfulness en oosterse levenskunst in het Westen. Niet als hype, maar als teken van een dieper verlangen: naar verbinding, verstilling en betekenis in een wereld die steeds sneller en voller wordt.
Ze noemt het met een glimlach “de derde golf” van oosterse invloeden in het Westen. De eerste kwam met de hippiebeweging in de jaren ’60, toen yoga en meditatie voorzichtig voet aan westerse grond kregen. De tweede rond de jaren ’90, met bestsellers als De Celestijnse Belofte en een groeiende belangstelling voor spiritualiteit in de boekhandel. En nu dus de derde golf: yoga in elke wijk, mindfulness op school, ayurveda bij de drogist. Oosterse inzichten zijn genormaliseerd — geïntegreerd zelfs — in het dagelijks leven van veel westerlingen.
Van burn-out naar bewustzijn
Voor Jensen begon het allemaal met een persoonlijke crisis. Ze werkte te veel, had net een kind gekregen en raakte letterlijk en figuurlijk uitgeput. Haar lichaam trok aan de noodrem met hevige rugklachten. In die periode kwam ze in aanraking met kundalini yoga. Wat begon als lichamelijke therapie groeide uit tot een spirituele ontdekkingstocht. De oefeningen bleken meer te doen dan spieren losmaken — ze gaven rust, helderheid, richting.
Het wakkerde haar nieuwsgierigheid aan. Wat is dat toch, dat oosterse denken? Wat maakt dat zoveel westerlingen zich aangesproken voelen door concepten als chakra’s, meditatie of het idee van non-dualiteit?
Andere filosofie, andere taal
Het antwoord ligt volgens Jensen niet alleen in de inhoud, maar ook in de vorm. Waar westerse filosofie vooral vragen stelt, wil oosterse filosofie antwoorden bieden. Waar in het Westen de nadruk ligt op rationeel denken, draait het in oosterse tradities om directe ervaring, intuïtie en verbinding met het grotere geheel. In plaats van dualiteit — lichaam tegenover geest, ik tegenover de wereld — staat juist het idee van eenheid centraal.
Dat is aantrekkelijk in een wereld waarin veel mensen het gevoel hebben ‘los te staan’ van zichzelf, van elkaar of van hun omgeving. Oosterse filosofie biedt handvatten voor de praktijk van het leven: hoe om te gaan met onrust, met verlangen, met het lijden dat onlosmakelijk verbonden is met bestaan.
Wetenschap én spiritualiteit
Jensen benadrukt dat deze beweging niet alleen maatschappelijk, maar ook wetenschappelijk serieus genomen wordt. Er is inmiddels veel onderzoek gedaan naar de positieve effecten van meditatie, yoga en mindfulness — op stress, aandacht, veerkracht en welzijn. De Radboud Universiteit in Nijmegen doet actief onderzoek op dit gebied, juist om de toepasbaarheid in bijvoorbeeld het onderwijs te onderbouwen.
Maar, zo stelt Jensen, hoe wetenschappelijk onderbouwd ook: de aantrekkingskracht van het oosten ligt deels in het mysterie. In termen als prana, mantra, kundalini. In rituelen, verhalen en symboliek die spreken tot de verbeelding én tot het gevoel.
Een andere manier van kijken
Stine Jensen’s reis door de wereld van yoga en spiritualiteit is geen verhaal van bekering, maar van onderzoek. Van verwondering en vragen stellen. Wat kunnen wij, als westerlingen, leren van oosterse wijsheid? Niet om iets klakkeloos over te nemen, maar om het te vertalen, te integreren, toe te passen op een manier die past bij onze eigen context.
In Go East onderzoekt ze deze vragen met humor, nuance en filosofische scherpte. Ze schrijft over ego, goeroes, ongemakken en verlangens — én over hoe yoga, meditatie en mindfulness meer zijn dan ontspanningstechnieken. Het zijn manieren van leven, van kijken, van zijn.
