Er zijn veel tegenstrijdigheden in de huidige interpretaties van yoga. Een van de meest opvallende is de schijnbare discrepantie tussen de fysieke en spirituele aspecten van yoga. Hoe verhoudt de fysieke praktijk zich tot het spirituele doel van yoga, zoals verlichting of zelfrealisatie?
Fysieke en Spirituele Aspecten
De nadruk op het lichaam kan goed worden verklaard. Voor veel yogabeoefenaars is het spirituele doel van yoga moeilijk voor te stellen, terwijl de fysieke aspecten makkelijker te begrijpen zijn. Posturale yoga lijkt daardoor een geschikte beschrijving van deze situatie.
Gezondheidsvoordelen zijn een belangrijke aantrekkingskracht van posturale yoga. Er is bewijs dat yoga fysieke en mentale gezondheidsvoordelen biedt. B.K.S. Iyengar, bijvoorbeeld, zei dat yoga hem zijn fysieke gezondheid teruggaf. Dit resultaat werd echter pas zichtbaar na zeven of acht jaar intensieve praktijk onder begeleiding van Śrī Krishnamacharya, een pionier van posturale yoga.
De Betekenis van Spiritualiteit in Yoga
De vraag is: wat is de betekenis van spiritualiteit in yoga? Wordt dit opgelost door het idee van God of Īśvara in de yogapraktijk te introduceren? God is een religieus concept, maar kan dit werkelijk uitleggen wat hier aan de hand is? Wat is spiritueel aan yoga?
De spirituele kant van yoga kan worden omschreven als het internaliseren of omkeren van bewustzijn. Dit verwijst naar een beweging van aandacht die zich van objecten naar zichzelf richt, waardoor bewustzijn zichzelf herkent. Patañjali’s definitie van het doel van yoga benadrukt dit: “Yoga is de remming van de fluctuaties van de geest” (Yoga Sutra 1:2).
Het Doel van Yoga
Volgens deze definitie is het doel van yoga het stilleggen van de bewegingen van de geest, zodat het waarnemende bewustzijn wordt herkend als detached van mentale activiteiten. Wanneer dit proces van “verbinden” met yoga is voltooid, rust bewustzijn in zichzelf.
In yoga is het stilleggen van de geest ook verbonden met de beheersing van vitale energie (prāna). Met de juiste yoga-oefening kunnen de bewegingen van deze levensenergie gecontroleerd worden. Dit gebeurt door middel van verschillende technieken, zoals prāṇāyāma, wat letterlijk “beheersing van prāna” betekent.
De Praktijk van Yoga
Dit betekent dat prāna in het lichaam wordt verzameld en gestabiliseerd door het uitvoeren van yama, niyama en prāṇāyāma. Daarnaast wordt prāna gecomprimeerd en getransformeerd door middel van technieken zoals pratyahara (terugtrekken van prāna en bewustzijn van de zintuigen), dhāranā (concentratie) en dhyāna (meditatie). Deze compressie van vitale energie leidt tot een gevoel van zijn en manifesteert zich als een elektromagnetisch veld.
Wanneer dit elektromagnetische veld is gevestigd, kan het bewustzijn zonder obstructie rusten. Op dat moment versmelten zijn en bewustzijn in eenheid, en wordt de staat van samādhi gerealiseerd. In deze staat wordt bewustzijn herkend in zijn pure, inhoudsloze essentie als de bron van iemands identiteit – het Zelf.
Conclusie
Met andere woorden, de remming van de fluctuaties van de geest, waar Patañjali over spreekt, is niet zelfzuchtig maar heeft een belangrijke betekenis voor het begrip yoga. Het is een “interne poort” naar de diepere realiteit achter de fenomenale wereld. Alle onderdelen van klassieke yoga dienen dit doel – internalisatie die culmineert in de stilte van de geest en helderheid van bewustzijn. Dit soort internalisatie maakt yoga spiritueel.